Enterse Zompen bij de Oosterhof in Rijssen
Enterse zompen laadden en losten in de havenkom bij de Oosterhof in Rijssen.
Achter het Oosterhofbos (achter’n bos) in Rijssen loopt een deel van de Wethouder Korteboslaan. De bewoners van de huizen aan deze weg kijken uit op een sloot, die langs de rand van het bos loopt en ophoudt bij de huidige Oosterhofweg. De meeste bewoners hier zullen niet weten dat bijna 250 jaar geleden Enterse zompen door deze voormalige ‘schipvaart’ voeren.
Eeuwen geleden waterde het Enterveen af op de Oosterhofbeek. Dit was een klein beekje, die begon aan de noordwestkant van het Enterveen en van daar af door het Opbroek naar het landgoed de Oosterhof liep. Daar boog hij naar rechts af en mondde langs de rand van het bos uit in de Regge, toen de Aa genoemd.
De Enterse zompschippers vervoerden in de achttiende eeuw ook goederen af en aan voor Rijssen. Het was lastig dat de Aa toch wat ver van de stad af lag en dat de grond daartussen eigendom was van de baron van de Oosterhof. Dat gebied kon dus niet zo maar met karren gepasseerd worden.
De Baron van Ittersum van de Oosterhof was in de achttiende eeuw ook regelmatig Markerigter van Enter. Hij was zodoende ook op de hoogte van deze moeilijkheden van de schippers. ln 1789 besloot hij er iets aan te doen. Vanaf de monding van de Oosterhofbeek in de Aa bij de Pelmolen maakte hij van de beek een ‘schipvaart’ met een havenkom bij de huidige Oosterhofweg. Vanwege het hoogteverschil tussen de Aa en het landgoed moest er in de schipvaart een schut en een sluis komen, omdat anders de Enterse zompen niet tot in de havenkom konden komen voor het laden en lossen.
Willem baron van lttersum overleed in 1791. Er was toen niets geregeld met betrekking tot het gebruik en de onderhoudskosten van de schipvaart. Er werd met de weduwe Van lttersum (geboren Sloet) een overeenkomst op papier gesteld, waarin werd vastgelegd wie wat te zeggen had over de vaart en wie de kosten betaalde.
Het vervoer van de goederen vanuit de havenkom naar de stad ging ook volledig over grond van de Oosterhof. Hier, aan de latere Oosterhofweg, lagen de boerderijen van onder andere Jan Schutten, Mensink en Den Boom. Het erve Mensink werd in 1963 gekocht door de toenmalige pachter Vosman.
Deze weg moest door de stad Rijssen in goede conditie gehouden worden, zodat het vervoer niet over de naast de weg gelegen gronden ging. In de loop van de negentiende eeuw werden er steeds meer straatwegen aangelegd, waarmee de zompvaart snel achteruit ging. De schipvaart van de Aa naar de havenkom bij de Oosterhof werd niet meer onderhouden en ook de schutsluis raakte in verval, maar de loop van de vroegere schipvaart is nog precies te volgen.
Johan Altena
Op de huidige hoek van de wethouder Korteboslaan en de Oosterhofweg in Rijssen lag in 1789 de havenkom waar de Enterse zompschippers hun lading voor Rijssen laadden en losten.
Dit artikel verscheen eerder in de Wiezer 2021 nr 5