Enterse adel

Er bestaan allerlei oorkondes uit de 14e eeuw die aangeven dat er op dat moment een riddermatig geslacht in Enter woonde.

5 januari 1304 In het Rijksarchief van Gelderland (Archief Commanderij van St. Jan):

“Broeder Arnoldus, commandeur in Arnhem, verklaart ten overstaan van de proost van Oldensele, van Amelius de Billen, Hermannus de Enther en Wenemarus Bentich de goederen Sybbinck onder Vorstonden gelegen over te dragen aan het huis van St Jan te Arnhem”.

15 juli 1308 In het Algemeen Rijksarchief in Den Haag (Huisarchief Almelo):

“Johannes graaf van Benthem, Phylippus proost van de kerk van Aldensul (Oldenzaal), Henricus de Almelo, knape, als voogd van zijn minderjarige bloedverwanten Ecbertus en Johannes de Almelo, Woltherus de Keppele en Gotfridus de Gore, knapen, verklaren dat Albertus, kapelaan te Almelo met toestemming van Ecbertus en Johannes de Almelo voornoemd een perceel land en tienden aan de kerk van Almelo heeft overgedragen, die hem  vroeger door wiijlen heer Ecbertus de Almelo, ridder, en zijn oudste zonen Arnoldus en Henricus waren geschonken; een en ander in tegenwoordigheid van Hermannus de Lage, Otto de Welevelde, Bernardus de Zebelinge, Rodolfus de Bevervoorde, Arnoldus Grip, ridders, Rodolfus de Peze, Everhardus de Bevervoorde, Hermannus de Enthere, Ecbertus Welege, Nicolaus Ruthere, Jacobus en zijn broer Fredericus de Tije, knapen”.

31 januari 1323 In het Huisarchief van Almelo:

“Johannes de Almelo, knape, verklaart in tegenwoordigheid van Johannes, graaf van Benthem, Bernardus de Zebelinge, Everhardus de Bevervorde, ridders, Henricus de Almelo, Otto en zijn broer Bernardus de Welvelde,  Rodolfus de Peze, Tidericus de Grimberge, Hermannus de Enthere, Ecbertus Welghem, Wolterus de Haslo, Johennes de Reve, Bernardus Suederi Johannes Welghem, Ecbertus Mostart, knapen, dat zijn oom Johannes graaf van Benthem, met medewerking van zijn verwanten Bernardus de Zebelinge, ridder, Henricus de Almelo, Otto en zijn broer Bernardus de Welvelde, Rodolfus de Peze en Thidericus de Grimberghe, tussen hem (Johannes de Almelo) en zijn broer Ecbertus een magescheid tot stand heeft gebracht, waarbij hem de volgende goederen zijn toegekend die hij van zijn broer Ecbertus in leen zal houden:Het huis Ambinc in Elsen, Rolvinc in Wierden etc. etc.”

21 januari 1333 In het Algemeen Rijksarchief in Den Haag (Huisarchief Almelo):

“Ecbertus, heer van Almelo (Engelbert de II), zijn echtgenote Agnes, zijn kinderen Arnoldus, Hadewiges en Konegundis verklaren dat zijn Johannes Voghel de akker Richardinc Breden, behorende tot het erve Richardinc (Almelo) , voor 18 mark Brabantse den. Hebben verkocht en voor het gerecht van Almelo onder belofte van vrijwaring hebben geleverd; Dat de levering heeft plaatsgehad in tegenwoordigheid van Everhardus de Bevervorde, ridder, zijn zoon Rodolphus, Ecbertus de Grimberghe, Ecbertus Henrici de Almelo, Johannes de Molendino, Johannes de Reve en zijn zoon Svederus, Arnoldus Grubben, Jacobus de Tija, Theodoricus de Enthere,  Johannes de Gijfle, Johannes den Welighen, Wichherus Bonen, Goswinus Scap, Ecbertus de Gruthere, Johannes de Sluthere, Gripo de Tija, Ecbertus Strodinc, Arnoldus de Molendino, Borgmannen van Almelo, Johannes broer van Escikinus, Gerhardus de Nienhove, Hermannus de Gruthere en Henricus Schermere, schepenen van Almelo”

7 oktober 1339 In het archief Salm – Salm te Anholt (Westfalen) (Archief Vreden):

“De thesaurier van de kerk van Aldenzale, in de diocees Traiectum, door de H. Stoel aangewezen als rechter en conservator van de rechten van proosdes en kapittel van Vreden, wijst naar aanleiding van de geënsecreerde  (ingebrachte) klacht van Hermannus de Enthere, klerk en procurator van voornoemde abdij, zeven boerderijen n.l. Menzinc in Bilrebeke (Billerbeck i.W.), Ruusching of Poppenbeke in Havekesbeke (Havixbeck i.W.), Bischopinghove en Markebeke in Rakeslare (Roxel i.W.), Hemekinck in Notlon (Nottuln i.W.), Hemekeshove in Sendene en Lindowe in Dulmen, die Henricus Schorlerse en zijn moeder Conegundis , burgers van Monasterium (Munster i.W.), wederrechtelijk in bezit hadden genomen, aan de abdij Vreden toe.”

Er is in die tijd dus een riddermatig geslacht in Enter geweest die o.a. borgman van Almelo zijn geweest. Een borgman was een ridder of knape die het kasteel van zijn leenheer moest helpen verdedigen in tijden van oorlog. Achternamen kende men niet dus was het gewoon, Hermannus de Enthere of Henricus de Almelo of Godefricus de Gore.

Waar zou zo’n riddermatig geslacht in Enter gewoond hebben? Het was niet de latere havezathe Cattelaar want dat was in 1475 nog een eenvoudige boerenwoning. Ook niet het huis Berghorst waar Jacob van Staverden omstreeks 1650 een herenhuis bouwde. Het Leyerweerdt waar de burgemeester van Wierden , Putman Cramer, woonde is zelfs nooit een havezathe geweest.

Na enig speurwerk blijken er in het centrum van Enter bij de Herv. Kerk veel aanwijzigen terug te vinden over de vroegere aanwezigheid van een versterkt  edelmanshuis. Voor 1500 komt daar ter plekke een naam de Hardenberch voor. (Hardenberch= sterke burcht). Op dezelfde plek ligt het erve Borchardinc dat ook dezelfde elementen bevat van burcht en sterk. Ook vrijwel op dezelfde plek ligt het erve Hermsel dat in de oudste overlevering “Hermannushus” heette. Genoemd naar Hermannus de Enthere? De plek waar later de  maalderij van de Coöperatie werd gebouwd heette “De Berg”. De gorens daar ter plekke heetten de “Berggorens”

Nog meer zekerheid krijgen we als blijkt dat aan het erve Hermsel (Hermannushus) een grote particuliere leenkamer is verbonden geweest. Alle particuliere leenkamers (de riddermatige eigenaars gaven goederen in  achterleen uit) in Overijssel waren verbonden aan Adellijke huizen dus een sterke aanwijzing dat het erve Hermsel in vroegere tijden een adellijk huis is geweest, al zal dat rond 1400 al in verval zijn geweest.

Ook de kapel, gewijd aan de H. Anthonis Abt, werd in het midden van de 14e eeuw door dit geslacht gebouwd op de plek waar nu de Ned.Herv. Kerk

Vervolg de geschiedenis met de Enterse erven uit 1475.