Dijken en stegen in Enter

Vòòr de Franse Tijd waren de huizen in Nederland niet voorzien van huisnummers. In de steden hadden alle straten al wel een naam. Eerst in 1811 toen Holland bij Frankrijk werd ingelijfd werden ook hier huisnummers ingevoerd. In Enter kreeg Berent Evers aan de latere Wierdenseweg nummer 1. Het laatste nummer 288 kreeg J. ten Barge ergens in de Bullenaarshoek. 

Deze volgorde was honderden jaren gebruikt bij het opstellen van de belastingregisters door de “zetters”van de  marke Enter. Er was nog geen sprake van een bevolkingsregister al waren wel geboorte- trouw- en overlijdens registers ingevoerd. Bij het overlijden werd in de acte het nummer van het huis vermeld . Omstreeks 1816 werd in Enter begonnen met het opmeten van alle grond en de registratie van de eigenaren voor de invoering van het Kadaster. Tijdens het opmeten noteerden de landmeters namen van wegen die door de plaatselijke bewoners genoemd werden. Wat opvalt is dat in het buitengebied vaak de naam “dijk” voorkomt. In het buitengebied werd een weg vaak gewoon “diek”genoemd. In het Duitse grensgebied zie je hetzelfde.

Deze “dieken” waren dus geen waterkeringen. Achtereenvolgens noteerden ze “Suikerdijk” die liep naar het Zuiderveld, “Boterdijk” die liep van het Zuiderveld het Enterveen in, “Veenendijk” liep vanuit het Enterveen ongeveer parallel aan de huidige Achteresweg, “Bergmansdijk” liep vanaf de huidige Rondweg het Enterveen door naar het erve Bergman, “Kramersbeekdijk” liep van af het Leyerweerdt naar de Entermolen op de Mors, “Waterdijk” is de huidige Keizersweg,

Aan de Oostkant van de Dorpsstraat komen we in 1832 een aantal wegen tegen met De naam “Steeg”. “Ezinksteeg” dit is de latere Bornerbroekseweg daarvoor ook nog “Middenweg”genoemd, “Borginksteeg” nu Werfstraat, “Woolterssteeg” een weggetje dat tussen het erve Woolters en de Cooperatie naar de Werfstraat liep, “Slagerssteeg” nu Reintsweg.

Deze oude namen komen voor op de oorspronkelijke Minuutplans van het Kadaster in 1832. Toen kwam de Markedeling in 1853. In wezen de eerste grote Ruilverkaveling in Enter. Alle wegen in het buitengebied gaan op de schop nieuwe wegen worden aangelegd. Alle oude namen verdwijnen. Het bevolkingsregister dat in 1869 werd  ingevoerd onderscheidde adressen alleen in huisnummers Enter Kom en Enter Buitenkom. Namen van wegen komen in het bevolkingsregister niet voor. Maar net als vroeger gaven de bewoners toch weer namen aan de nieuwe wegen en zo krijgen we: Witmoesdijk genoemd naar het erve Witmoes, Leyerweertsdijk genoemd naar het erve Leyerweerdt, Keizersdijk naar het erve De Keizer, Lagedijk liep van uit Enter naar de Entermolen op de Mors, Hollanderdijk liep vanuit Enter naar het erve Holland (de Elzen), Eversdijk genoemd naar het erve Evers en Kattelaarsdijk genoemd naar het herenhuis Kattelaar.

In het begin van de Tweede Wereldoorlog werd het bevolkingsregister omgevormd van de nummers Enter Kom en Buitenkom naar namen van wegen en huisnummers die bij iedere weg met het nummer 1 begonnen. Uit deze tijd dateren veel nieuwe namen van wegen al werd de Julianaweg door de Duitsers omgedoopt in Van der Lubbenweg maar direct na de oorlog zijn naam terugkreeg.

Johan Altena

Eerder gepubliceerd in de Wiezer